از پنبه و پشم تا فنر و فوم: سفری در تاریخچه تولید تشک در ایران

خواب، این نیاز بنیادین بشر، همواره با ابزارهایی برای آسایش بیشتر همراه بوده است. در ایران، داستان تکامل بستر خواب، از تشک‌های ساده و دست‌دوز سنتی تا محصولات پیچیده و مدرن امروزی، روایتی جذاب از تغییر سبک زندگی، پیشرفت صنعت و افزایش آگاهی نسبت به اهمیت خواب راحت و سالم است. این مقاله، سفری است به تاریخچه تولید تشک در ایران، از دیروز تا امروز.

دوران سنتی: هنر و مهارت لحاف‌دوزان

تا همین چند دهه پیش، خبری از کارخانه‌های بزرگ تولید تشک و برندهای متنوع امروزی نبود. در آن دوران، تهیه تشک هنری بود در دستان ماهر لحاف‌دوزان. این صنعتگران، با مواد اولیه‌ای طبیعی و در دسترس همچون پنبه، پشم و پر، تشک‌هایی ضخیم و سنگین می‌دوختند. این تشک‌ها که معمولاً بر روی زمین پهن می‌شدند، بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ خواب ایرانیان بودند.

تشک‌های سنتی، هرچند طبیعی و حاصل دسترنج هنرمندان بودند، اما معایبی نیز داشتند. سنگینی، دشواری در جابجایی و شستشو، و همچنین عدم حمایت کافی از ستون فقرات، از جمله این مشکلات بود. با این حال، این تشک‌ها برای نسل‌ها، بستر آسایش و آرامش خانواده‌های ایرانی را فراهم می‌کردند.

آغاز تحول: ورود تختخواب و تولد اولین کارخانه‌ها

با گسترش شهرنشینی و تغییر در معماری خانه‌ها، فرهنگ استفاده از تختخواب به تدریج در میان ایرانیان رواج یافت. این تغییر، نیاز به تشک‌هایی متناسب با ابعاد و ساختار تخت را به وجود آورد و زمینه‌ساز یک تحول بزرگ در صنعت کالای خواب ایران شد.

در این میان، شرکت خوشخواب به عنوان یکی از پیشگامان، در سال ۱۳۳۸ (۱۹۵۹ میلادی) فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت با بهره‌گیری از دانش و فناوری روز آن زمان، برای اولین بار تشک‌های فنری و مدرن را به بازار ایران عرضه کرد. این اقدام، نقطه عطفی در تاریخ تولید تشک در کشور بود و آغازگر گذار از تولید سنتی به صنعتی محسوب می‌شود.

پس از خوشخواب، شرکت‌های دیگری نیز به این عرصه وارد شدند. در سال ۱۳۶۳ (۱۹۸۴ میلادی)، شرکت رویا تأسیس شد و با نوآوری و معرفی تکنولوژی‌های جدیدی مانند فنر‌های پاکتی (منفصل) و مموری فوم، به یکی از بازیگران اصلی این صنعت تبدیل شد. این شرکت‌ها با تولید محصولاتی متنوع، به تدریج فرهنگ استفاده از تشک‌های مدرن را در جامعه ایران نهادینه کردند.

عصر مدرن: تنوع، تکنولوژی و شکوفایی در سراسر ایران

امروزه، صنعت تولید تشک در ایران به بلوغ قابل توجهی رسیده است. این رشد و بلوغ دیگر تنها به پایتخت محدود نمانده و شاهد شکل‌گیری قطب‌های تولیدی پویا در سراسر ایران هستیم. به عنوان مثال، در شهری چون شیراز که به هنر و فرهنگ شهره است، برندهایی نظیر تشک اِندی ظهور کرده‌اند که با ترکیب تکنولوژی روز و درک نیاز مصرف‌کننده، گزینه‌های جدید و باکیفیتی را به بازار عرضه می‌کنند.

ده‌ها برند مختلف در سراسر کشور با بهره‌گیری از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا، طیف گسترده‌ای از محصولات را برای سلیقه‌ها و نیازهای گوناگون تولید می‌کنند. از تشک‌های طبی برای افرادی با مشکلات ستون فقرات گرفته تا تشک‌های هوشمند با قابلیت تنظیم دما، بازار ایران شاهد تنوع بی‌سابقه‌ای است.

عوامل متعددی در این رشد و تحول نقش داشته‌اند:

• افزایش آگاهی عمومی: امروزه مصرف‌کنندگان ایرانی بیش از هر زمان دیگری به اهمیت خواب باکیفیت و تأثیر آن بر سلامت جسم و روان خود آگاه هستند. این آگاهی، تقاضا برای تشک‌های استاندارد و باکیفیت را افزایش داده است.
• تغییر سبک زندگی: زندگی در آپارتمان‌های کوچک و اهمیت بهینه‌سازی فضا، استفاده از تختخواب و تشک‌های استاندارد را به یک ضرورت تبدیل کرده است.
• پیشرفت تکنولوژی: دسترسی به مواد اولیه جدید و ماشین‌آلات پیشرفته، به تولیدکنندگان ایرانی این امکان را داده است که محصولاتی هم‌تراز با استانداردهای جهانی تولید کنند.

داستان تشک در ایران، روایتی از یک تحول آرام اما پیوسته است؛ گذار از بسترهای ساده و طبیعی به محصولاتی پیچیده و فناورانه که همگی یک هدف را دنبال می‌کنند: فراهم آوردن خوابی راحت و فردایی پرانرژی‌تر برای انسان ایرانی.